خانواده نقشی اساسی و مهم در تربیت اخلاقی و سلامت روحی و روانی فرزندان دارد. پدر و مادر به عنوان مربی، باید سعی کنند فرزندان را طوری تربیت کنند که هم خودشان و هم فرزندان فضایل اخلاقی در حد ملکه دارا باشند. بدون شک مهم‌ترین دوران برای آشنا کردن فرزندان با مقوله حجاب و پوشش مناسب دوران کودکی است.
چهار
یا پنج سالگی بهترین زمان برای آشنا کردن کودک با مفهوم حجاب است، هر چند
حجاب از سن تکلیف بر دختر واجب می‌شود، ولی بسیار منطقی به نظر می‌رسد که
یک دختر 9 ساله به یک‌باره نتواند باحجاب شود، بلکه باید از سنین کودکی
بسته به شرایط روحی، روانی، عاطفی او، به جذاب‌سازی حجاب در نظر دختر
پرداخت و هر ازگاهی از او خواست چادر یا روسری را هم‌چون سایر لباس‌ها
تجربه کند.
در این باره امیرالمومنین(علیه‌السلام) میفرمایند: «کودک در
هفت سال (نخست زندگی) آزاد گذارده می‌شود و در هفت سال (دوم ) ادب آموخته
می‌شود و در هفت سال (سوم) به خدمت گرفته می‌شود»[1] هم‌چنین رسول
خدا(صلیاللهعلیهوآله) فرمودند: «فرزند، هفت سال نخست سرور ، و هفت سال
(دوم) عبد و مطیع ، و هفت سال سوم وزیر و معاون است»[2]
اما
خانواده‌ها بدانند که این حاکمیت به معنای آزادی کامل نیست و کودکان باید
در سنین سه تا شش سالگی با مفهوم عمیق مسئولیت‌پذیری البته با قواعد آسان
به همراه تشویق و حمایت کامل آشنا شوند. متاسفانه برخی از خانواده‌ها به
کودک آزادی بی‌حد و حصر، بدون کوچک‌ترین محدودیتی می‌دهند و در کل نسبت به
رفتارهای نادرست و خلاف ادب او بی‌تفاوت می‌باشند.
در این سنین باید
کودک را با قوانینی که در حد خودش وضع شده آشنا ساخت. این قوانین را باید
با توضیح روشن و به زبان ساده به کودکان آموزش داد، البته این را باید
بدانیم که در هنگام آموزش، نباید کودک را تحت فشار قرار داد یا کاری را که
از توانش خارج است نباید به کودک سپرده شود.
در قالب یک مثال این
مساله روشن می‌شود، بهترین لحظات زندگی امام حسن(علیه السلام) و امام
حسین(علیه السلام) زمان بازی ایشان با رسول اکرم(صلیاللهعلیهوآله) یا
پدر بزرگوارشان امیرالمومنین(علیه‌السلام) در هنگام به سجده رفتن در حین
نماز و سوار‌شدن بر پشت ایشان بوده است. این موضوع نشان می‌دهد که امام
حسن(علیه‌السلام) و امام حسین(علیه‌السلام) در کنار بازی با نماز هم آشنا
می‌شدند.
به گفته کارشناس روان‌شناسی، حجت الاسلام عابدینی نماز را
از پنج یا شش سالگی در خلال بازی می‌توان به فرزندان آموزش داد، چرا که در
این سنین حس مذهبی کودک بیدار شده و می‌تواند نماز را بفهمد. هم‌چنین باید
به این نکته توجه داشت که در این مرحله، آموزش چندان جدی نبوده و مواخذه‌ای
هم در کار نیست. و بهترین زمان برای القای آموزه‌های دینی به کودک در زمان
شادابی اوست.
لذا در زمان خواب‌آلودگی و کسالت آموزش این قوانین موجب
اضطراب و مقاومت روانی کودک می‌شود. هم‌چنین برای ترغیب کودک به نماز از
امکانات جذابی چون سجاده زیبا، تسبیح، چادر، مقنعه و قبله‌نما، استفاده
شود، این‌ها عوامل موثری برای ترغیب و تشویق کودکان به انجام آموزه‌های
دینی است.
برای پرداختن به مسأله حجاب کودکان نیز اولین قدم مقید
بودن بزرگ‌ترها به رعایت پوشش اسلامی و حفظ ارکان دینی است و تا زمانی‌که
خانواده‌ها خود را موظف به رعایت آن نکنند، نمی‌توانند برای آموزش فرزندان
قدم مثبتی بردارند. زیرا کودکان بیشتر از عمل بزرگ‌ترها می‌آموزند تا
حرف‌های‌شان .
پیامبراکرم(صلیاللهعلیهوآله) در روایتی می‌فرماید:
«وای بر پدران دوران آخر الزمان از روش ناپسند آن‌ها در مورد فرزندان‌شان،
از حضرت سؤال شد آیا آن پدران کافر یا مشرک‌اند؟ حضرت فرمودند نه پدران
مسلمانی هستند که به فرزندان خود مسائل مذهبی و دینی را یاد نمی‌دهند و
چنان‌چه فرزندان آن‌ها بخواهند این مسائل را یاد بگیرند، جلوگیری می‌کنند،
من از آنان بیزارم و آنان نیز از من بدور می‌باشند».[3]
کسی که
تربیت فرزندان خود را از وظائف خویش به حساب نمی‌آورد، بدون شک عواقب این
بی‌توجهی و بی‌تفاوتی به صورت آسیب‌های ماندگار در فرزندان آن‌ها پدیدار
می‌گردد. بسیاری از خانواده‌ها نسبت به تربیت و آموزش فرندان خود بی‌توجه و
بی‌تفاوتند؛ ولی انتظار دارند که فرزندشان هیج‌گونه خطا و اشتباهی نسبت به
جامعه و حتی نسبت به خود پدر و مادر نداشته باشند. چه طور می‌شود درختی را
کاشت و به او آب نداد، ولی از او انتظار میوه داشت!
آموزش صحیح از
روی عطوفت و مهربانی باعث درونی شدن ارزش‌های دینی هم‌چون حجاب و عفاف
می‌شود، و چون واکسنی آن‌ها را از خطرات و انحرافات نگه‌داری می‌کند؛ نماز
خواندن، تلاوت قرآن، حفظ حجاب در برابر نامحرمان، معاشرت با خانواده‌های
متدین و مذهبی، جدا کردن اتاق و بستر خواب از کودکان، رعایت حد و مرز پوشش و
آرایش والدین در برابر فرزندان، شرکت در محافل مذهبی در ایام محرم و ماه
رمضان و... از جمله مواردی است که کودکان آینه‌وار از آن تقلید و
الگوبرداری می‌کنند.
ّباز نشر از :
کانون وبلاگ نویسان قم،
---------------------------------------------------------------
پی‌نوشت
[1] سفینة البحار، محدث قمی، ج 2، ص 684.
[2] مکارم الاخلاق، الطبرسی، ص 222.
[3] جامع الاخبار، ص 124.
آبجی خانوم